De kaasmarkt is een plein vol kaas, kaasdragers, kaasmeisjes, kaasjongens, marktmeesters en handelaars. Gegarandeerd kijkt u uw ogen uit op de Alkmaarse kaasmarkt. Op het Waagplein kunt u aanschouwen hoe al honderden jaren op dezelfde manier kaas wordt verhandeld.
Kaasdragersgilde
Wist u dat het in de Middeleeuwen gebruikelijk was om per beroepsgroep een gilde op te richten? Op 17 juni 1593 werd dit gedaan door de kaasdragers. Het kaasdragersgilde bestaat uit 30 man plus de kaasvader. Een drager kan diverse functies bekleden.
De vemen
Er zijn binnen een gilde 4 groepen actief. De groepen worden de vemen genoemd. Elke veem heeft z’n eigen kleur, te weten rood, groen, blauw en geel. Een veem bestaat uit 6 kaasdragers en een tasman. U vindt de kleur van de veem terug in de strooien hoeden van de kaasdragers, hun strikje en de kleur van de berrie. Echter, dragen alleen de overmannen en de knecht een strikje. Tevens dragen zij een authentiek wit pak. Aan het hoofd van vier vemen staat de kaasvader. De kaasvader kunt u herkennen aan zijn oranje hoed en zijn stok.
Wist u dat elke veem een eigen weegschaal (dit rouleert wekelijks) heeft waar de ’tasman’ bij staat om de gewichten op de schaal te zetten? Er zijn drie vemen actief op de markt. De mannen van dit veem hebben ‘karredienst’. De vemen helpen de ingooiers en vullen de afwezigen in de andere vemen op. Er wordt gedobbeld, voordat de eerste kaasmarkt van het seizoen van start gaat. Het winnende veem mag kiezen op welk deel van de markt hij wil werken en een weegschaal.
Tradities, gebruiken en gewoonten
Wist dat u dat elke kaasdrager een bijnaam krijgt wanneer hij van noodhulp tot kaasdrager wordt benoemd? Wanneer een kaasdrager te laat is moet hij een boete betalen. De inner van de boete wordt ‘De Beul’ genoemd.
Op de vrijdag voor de Kerstmis komen de mannen bij elkaar voor hun beloning. De beloning bestaat uit ‘loon’ voor de kaasdrager, gevulde koeken voor moeder de vrouw om haar te danken voor het hagelwit houden van haar mans kostuum en een wit brood met boter en kaas voor de kinderen.
Tijdens de kaasmarkt mag er niet worden gevochten, gerookt en alcohol worden genuttigd. Bovendien mogen de mannen niet vloeken. Mocht de kaasvader zijn stok of hoed vergeten dan roepen de kaasdragers hem na met ‘vader u loopt naakt’.
Functies
- Zetters: vanuit de vrachtwagen plaatsen de zetters vroeg in de ochtend de kazen op de markt. Tevens beladen zij de berries. Een zetter draagt een zwarte broek en een blauw shirt.
- Ingooiers: de kazen worden gewogen en laden de ingooiers de kazen vanaf de berries in de houten handkarren en brengen deze naar de vrachtwagen. U kunt een ingooier herkennen aan een zwarte broek en een ecru kleurig hemd.
- Noodhulp: een kaasdrager wordt u niet zomaar. Men dient eerst twee jaar als noodhulp te fungeren. Hierna kan men toetreden tot het gilde. Of dit mogelijk is, wordt besloten door de kaasvader en de overman.
- Vastman: een ervaren kaasdrager werkzaam in één van de vemen.
- Tasman: u kunt de tasman herkennen aan een zwarte leren tas om zijn middel. Hij staat bij de weegschaal. Hij vinkt de kazen na het wegen. De tasman is degene die het langste in dienst is.
- Voorman: elk veem kent een voorman. Dit is de oudste man van het veem. Een andere benaming is overman. Ieder twee jaar wordt er een voorman gekozen binnen het veem. Hij draagt een zilveren schildje met een lintje in de kleur van zijn veem.
- Kaasvader: staat aan het hoofd van de vier vemen. U kunt de kaasvader herkennen aan zijn oranje hoed, zwarte wandelstok met zilverbeslag en het wapen van Alkmaar op de borst.
- Knecht: de knecht is het hulpje van de kaasvader. Hij maakt de toiletten en het stoepje voor het waaggebouw schoon. Bovendien is hij verantwoordelijk voor het ophangen van de bel en moet hij twee keer per jaar het koper poetsen. Tevens draagt hij een apart schildje, een berrie met een strikje van zilver. Elk seizoen vervult een andere kaasdrager deze functie. Voormannen zijn hierna uitgesloten.
- Bottelier: verantwoordelijk voor de inwendige mens en de drankjes.
- Provoost: int de boetes van de kaasdragers die te laat komen. Bovendien worden deze kaasdragers genoemd op het schandbord. Hij draagt ook een apart schildje met een berrie en een smal zilveren strikje daarboven.
Kaasmeisjes
Een kaasmeisje promoot de kaas en de kaasmarkt. Afkomstig is het idee van het Nederlands Zuivelbureau dat ook zorgt voor promotie van de Hollandse kaas in binnen-en buitenland. Er werd een logo ontworpen. Op het logo wordt een meisje in traditionele klederdracht afgebeeld. Zo’n kaasmeisje wordt daadwerkelijk ingezet.
Kinderkaasmarkt
Zoals de naam al zegt, is de kinderkaasmarkt voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar. Kinderen worden door de gids meegenomen naar een deel dat normaal niet toegankelijk is voor publiek. Kinderen krijgen uitleg en zien wat er allemaal gebeurd op de markt. Kinderen mogen zelfs plaatsnemen op de kaasweegschaal. Bovendien ontvangen de kinderen van de kaasdragers een weegcertificaat.
Wilt u meer weten over de kinderkaasmarkt? Klik dan hier.
Wanneer vindt de kaasmarkt plaats?
Jaarlijks komen er duizenden bezoekers vanuit de hele wereld naar Alkmaar voor de kaasmarkt. Aanschouw het bijzondere schouwspel met een plein vol kaas en sjouwende kaasdragers. Alkmaar kreeg in 1365 weegrecht en een weegschaal. In 1612 waren dat er al vier. In 1622 kan met zekerheid worden gesteld dat er een kaasmarkt heeft plaatsgevonden. Echter, is er ook bewijs dat in 1593 het kaasdragersgilde werd opgericht. Toen heeft er dus al een kaasmarkt plaatsgevonden.
Avond kaasmarkten
Er worden in 2021 nieuwe avondkaasmarkten in juli en augustus gepland.
De data van de kaasmarkt wordt gepubliceerd op www.kaasmarkt.nl.
Bereikbaarheid en parkeren
- Met de auto: in het centrum op het Waagplein vindt de kaasmarkt plaats. U kunt gebruik maken van PRIS (parkeer route informatie systeem) op de borden voor de route naar de parkeergarages.
- Parkeren algemeen: advies is om niet op vrijdagochtend met de auto het centrum in te gaan. U kunt het beste parkeren in één van de parkeergarages of terreinen rondom het centrum. Uw auto zou u kunt parkeren bij de P + R terreinen Bergermeer en Ouddorp. Vanuit hier kunt u met de bus naar het centrum.
- Parkeren rondom de binnenstad: tegen betaling kunt in de wijken rondom de binnenstad parkeren. Let op u kunt maximaal 3 uur parkeren. Controleer voor de zekerheid de informatie op de parkeermeter.
- Parkeren campers: parkeer uw camper in de parkeervakken op straat of een parkeerterrein op Overstad, zoals Parcade aan de Pettemerstraat. Het parkeerterrein ligt vlakbij het centrum en de kaasmarkt. Tevens kunt u uw camper parkeren op het camper-parkeerterrein bij Camping Alkmaar aan de Bergerweg. Vanaf dit parkeerterrein vertrekt 8 keer per uur een bus naar het centrum.
- Gehandicaptenparkeerplaatsen: mensen met een lichamelijke handicap kunnen gratis hun auto parkeren op speciale gehandicaptenparkeerplaatsen, de betaald-parkeren plaatsen en de vergunningsplaatsen. Echter, dient men wel in het bezit van een Europese gehandicaptenparkeerkaart of een erkend gehandicaptenvoertuig te zijn.
Openbaar vervoer
- Trein vanuit richting Amsterdam: 4 keer per uur vertrek er vanaf Amsterdam Centraal Station een rechtstreekse trein naar Alkmaar.
- Trein vanuit richting Den Helder/ Hoorn/ Haarlem: vanuit deze drie plaatsen vertrekt er 2 keer per uur een rechtstreekse trein naar Alkmaar.
- Met de bus: er rijden bussen van Connexxion vanuit de kustplaatsen Egmond aan Zee, Bergen en Schoorl naar Alkmaar.
Met een touringcar
- Uitstapplaats: buspassagiers kunnen in-en uitstappen op de Molenbuurt. Passagiers lopen vanuit hier naar de kaasmarkt. U kunt de borden volgen aan het begin van de stad.
- Parkeren voor touringcars: de touringcar kan geparkeerd worden op het parkeerterrein van de Wielerbaan (Terborchlaan). Het parkeerterrein ligt naast verkeersplein Kooimeer.
Locatie
Kaasmarkt
Waagplein
1811 MA Alkmaar
Tel: 072 – 5114284
www.kaasmarkt.nl